Η Ψυχολογική Συμπεριφοριστική Παρέμβαση είναι μια διαδικασία επικοινωνίας ανάμεσα σε έναν θεραπευτή και ένα θεραπευόμενο που σκοπό της έχει την εφαρμογή των επιστημονικά κατοχυρωμένων για την κάθε ψυχική διαταραχή μεθόδων και τεχνικών ώστε ο θεραπευόμενος να ξεπεράσει το πρόβλημά του.
Στην διεθνή βιβλιογραφία και ευρύτερα στο χώρο της ψυχολογίας διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα είναι πιο γνωστή ως Behavior Therapy (Συμπεριφοριστική Θεραπεία σε ακριβή μετάφραση) και ανήκει στο ευρύτερο ψυχολογικό ρεύμα Cognitive Behavior Therapy (Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία σε ακριβή μετάφραση). Ωστόσο, σε αυτή την ιστοσελίδα προτιμάται να αναφέρεται με τον γενικότερο όρο Συμπεριφοριστική Ψυχολογική Παρέμβαση.
Υπάρχουν πολλές μέθοδοι που ασκούν οι ψυχολόγοι για την αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων, καθεμία με διαφορετική συχνότητα επισκέψεων, διάρκεια, μεθόδους και τεχνικές. Για το λόγο αυτό όλοι οι ψυχολόγοι δεν είναι ίδιοι! Εφαρμόζουν διαφορετικές μεθόδους με διαφορετικά αποτελέσματα σε κάθε ψυχική διαταραχή.
Μια οδηγία που έχω να συμβουλεύσω τους αναγνώστες αυτών των γραμμών είναι όταν πάτε σε ψυχολόγο να ρωτάτε πόσο αποτελεσματική είναι η παρέμβαση που χρησιμοποιεί για το πρόβλημα που αντιμετωπίζετε και να ζητάτε μάλιστα και αποδεικτικά στοιχεία μέσω ερευνών.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω υπάρχουν πολλές μέθοδοι ψυχολογικών παρεμβάσεων. Κάποιες από αυτές είναι γνωστές ως: Ψυχανάλυση, Ψυχοδυναμική, Συστημική, Υπαρξιακή, Συμβουλευτική, Γνωσιακή, Συμπεριφοριστική κλπ. Καθεμία έχει ένδειξη για διαφορετικά προβλήματα και δεν είναι όλες ίδιες, ούτε το ίδιο αποτελεσματικές σε όλα. Εδώ θα αναφερθούμε μόνο στη Συμπεριφοριστική Παρέμβαση στα ψυχολογικά προβλήματα και τη Γνωσιακή Συμπεριφορική Παρέμβαση.
Η Συμπεριφοριστική Ψυχολογική Παρέμβαση (Βehavior Therapy ή συντμημένα BT στα Αγγλικά, Συμπεριφοριστική Θεραπεία σε ακριβή μετάφραση στα Ελληνικά) τα τελευταία χρόνια έχει ενοποιηθεί μαζί με τη Γνωσιακή Παρέμβαση και γι’ αυτό είναι πιο γνωστή στο ευρύ κοινό ως Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Παρέμβαση στην αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων (Cognitive Behavior Therapy ή συντμημένα CBT στα Αγγλικά δηλαδή Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία κατά ακριβή μετάφραση) . Ο λόγος που έγινε αυτό είναι ότι και οι δύο έχουν ένα κοινό θεωρητικό πλαίσιο σε πολλά πράγματα και κατά τη διάρκεια των συνεδριών ο ψυχολόγος μπορεί να χρησιμοποιήσει τεχνικές και από τις δύο για να αυξήσει το αποτέλεσμα προς όφελος του θεραπευομένου.
Οι ψυχολογικές αυτές παρεμβάσεις μαθαίνουν στους θεραπευομένους να παίρνουν τον έλεγχο των προβλημάτων τους στα χέρια τους και τους μαθαίνει αποτελεσματικές τεχνικές αντιμετώπισης. Σκοπός της είναι το άτομο να γίνει ο ίδιος θεραπευτής του εαυτού του. Ενισχύει την αυτονομία του και όχι την εξάρτησή του από τον ψυχολόγο και γι’ αυτό το λόγο είναι σύντομης διάρκειας και άρα οικονομική. Ο ψυχολόγος και το άτομο που ζητά τη βοήθειά του συνεργάζονται ώστε ο δεύτερος να μάθει τεχνικές διαχείρισης των συμπτωμάτων του οι οποίες σταδιακά και σύντομα θα τον οδηγήσουν στην αντιμετώπιση ριζικά των προβλημάτων του και στην εξάλειψη των συμπτωμάτων της ψυχολογικής διαταραχής που τον οδήγησε στην αναζήτηση βοήθειας από τον ψυχολόγο. Η Συμπεριφοριστική Παρέμβαση αυτή έχει γρήγορα αποτελέσματα, είναι σύντομη, οικονομική και εύκολη στην εκμάθηση των τεχνικών. Έχει μικρές πιθανότητες υποτροπής καθώς το άτομο μαθαίνει τι του δημιούργησε την ψυχική διαταραχή από την οποία πάσχει, πώς αυτή διατηρείται στην πορεία του χρόνου και πώς θα την ξεπεράσει μαθαίνοντας και εφαρμόζοντας τεχνικές που έχουν διάρκεια και εφαρμογή και σε άλλες περιοχές της ζωής του. Αυτή τη στιγμή είναι σε πολλές διαταραχές η αποτελεσματικότερη ψυχολογική μέθοδος αντιμετώπισης ψυχικών διαταραχών σε σχέση με τη χρονική της διάρκεια, ενώ σε πολλές ψυχικές διαταραχές είναι ίσης ή και ανώτερης αποτελεσματικότητας και από τα ψυχοφάρμακα.
Οι Συμπεριφοριστικές Παρεμβάσεις και Γενικά οι Γνωσιακές Συμπεριφοριστικές Παρεμβάσεις είναι αποτελεσματικές για τις εξής περιπτώσεις:
- Διαταραχή Πανικού με ή χωρίς Αγοραφοβία
- Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
- Κοινωνικό Άγχος (Κοινωνική Φοβία)
- Μετατραυματική Διαταραχή Στρες (Διαταραχή Στρες μετά από Τραυματικά Γεγονότα πχ. σεισμός, τροχαίο ατύχημα, μάρτυρας σε φόνο, σεξουαλική κακοποίηση, σωματική κακοποίηση, βιασμός, πόλεμος)
- Κατάθλιψη (στις περιπτώσεις ήπιας και σε πολλές μέτριας κατάθλιψης είναι ίσης ή και ανώτερης αποτελεσματικότητας από τη φαρμακοθεραπεία)
- Φοβίες
- Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή
- Βουλιμία
- Σεξουαλικά Προβλήματα και Προβλήματα Σχέσεων
- Σωματική Δυσμορφοφοβία (Φόβος του ατόμου ότι είναι άσχημος ή ότι κάποιο σημείο του σώματός του είναι άσχημο)
- Υποχονδρίαση (Άγχος σχετικά με την Υγεία πχ. το άτομο φοβάται ότι η παραμικρή ενόχληση είναι ένδειξη σοβαρής ασθένειας, όπως καρδιοπάθεια, καρκίνος, σκλήρυνση κατά πλάκας κλπ)
- Τικ
- Σύνδρομο Τουρέτ
- Τριχοτιλλομανία
- Διαχείριση Θυμού
- Διεκδικητική Συμπεριφορά, Αυτοπεποίθηση και θάρρος
- Επίμονο Πένθος
- Προβλήματα Αϋπνίας και Εφιάλτες
Αναλυτική παρουσίαση της κάθε διαταραχής και της αποτελεσματικότητας της ψυχολογικής παρέμβασης αυτής υπάρχει στο μενού «Προβλήματα και Αντιμετώπιση».
